'Illegals' zijn spionnen die onder een valse dekmantel in het Westen leven, ze wonen verspreid over de VS en Europa en leiden daar veelal doodgewone levens. Ze zijn jarenlang getraind met de identiteit van overleden mensen of andere weinig traceerbare personen. Het werk van deze superspionnen is buitengewoon zwaar en vraagt volledige opoffering. Ze hun ware identiteit niet eens aan hun kinderen vertellen.

Vaak hebben ze de taak om netwerken te bouwen, gevoelige informatie te verzamelen of andere agenten te begeleiden en uit te betalen. Sinds Russische diplomatieke spionnen Europa zijn uitgezet, zijn deze undercoveragenten belangrijker en actiever geworden. Maar door technologische vooruitgang wordt het steeds moeilijker geloofwaardige dekmantels op te bouwen. Toch zijn er mogelijk nog enkele tientallen 'illegals' actief in Europa.

Samen met host Annieke Kranenberg bespreekt Huib Modderkolk de bizarre verhalen van ontmaskerde elitespionnen. Ook spreekt Huib met de schrijver en The Guardian-journalist Shaun Walker over zijn nieuwste boek: The Illegals. Russia's Most Audacious Spies and Their Century-Long Mission to Infiltrate the West.

Het fragment over Tim Foley komt uit de animatieserie Mom and dad were spies.

Presentatie: Annieke Kranenberg en Huib Modderkolk

Montage en redactie: Tiemen Hageman en Julia van Alem

Eindredactie: Corinne van Duin en Jasper Veenstra

Artwork: Matteo Bal

See omnystudio.com/listener for privacy information.

In deze aflevering duiken we in de grootste sabotageactie op Europese bodem sinds de Koude Oorlog: de ontploffing van de Nord Stream-gaspijpleidingen in de Oostzee. Direct na de explosies wezen beschuldigende vingers naar Rusland, en ook de Verenigde Staten werden als mogelijke dader genoemd. Maar gaandeweg leidde steeds meer bewijs naar een heel andere plek: Oekraïne. Toch zwijgt het Westen hier publiekelijk over.

Hoe kon een relatief klein team, varend op een gehuurd zeiljacht, erin slagen om op tachtig meter diepte vier pijpleidingen op te blazen? Wat zegt deze operatie over de rol van Oekraïne in de hybride oorlogsvoering en over de manier waarop westerse inlichtingendiensten wegkijken als het om bondgenoten gaat?

We reconstrueren deze spectaculaire sabotage met onderzoeksjournalist Ben Meindertsma, die in Kyiv sprak met betrokkenen bij de actie. En we onderzoeken hoe nauw de samenwerking tussen westerse diensten en Oekraïne eigenlijk gaat, van geheime trainingen op Nederlandse bodem tot missies waarvan niemand officieel mag weten dat ze hebben plaatsgevonden.

Presentatie: Annieke Kranenberg en Huib Modderkolk
Montage en redactie: Tiemen Hageman en Julia van Alem
Eindredactie: Corinne van Duin en Jasper Veenstra
Artwork: Matteo Bal

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Het is december 2020. De wereld zit op slot, vaccins lijken de enige uitweg uit de coronapandemie, en in een kantoorgebouw aan de rand van Amsterdam wordt een verdachte inlogpoging ontdekt. Niet veel later blijkt dat het Europees Geneesmiddelenbureau is gehackt, juist op het moment dat daar wordt gewerkt aan de goedkeuring van de eerste coronavaccins.

Wat volgt is een onderzoek vol haken en ogen: wie bel je als een Europese instelling in Nederland wordt aangevallen? En wat als de digitale sporen richting Rusland leiden? Terwijl de documenten op Russische fora opduiken, wordt duidelijk dat dit niet zomaar een spionageactie is maar ook een poging om twijfel te zaaien over de betrouwbaarheid van de vaccins.

In deze aflevering reconstrueren we hoe die hack heeft kunnen plaatsvinden, waarom het opsporingswerk zo moeizaam verliep en wat dat zegt over onze digitale weerbaarheid. Met hulp van cybersecurity-expert Erik de Jong duiken we in de werkwijze van Russische hackgroepen als Fancy Bear en kijken we wat Europa daar tegenover weet te zetten.

Presentatie: Annieke Kranenberg en Huib Modderkolk
Montage en redactie: Tiemen Hageman
Eindredactie: Corinne van Duin en Jasper Veenstra
Artwork: Matteo Bal

See omnystudio.com/listener for privacy information.

In deze aflevering richten we ons op een angstaanjagend scenario uit de hybride oorlogsvoering: sabotage van ons drinkwater. Het klinkt misschien als een complottheorie of een scène uit een rampenfilm, maar achter de schermen houden overheden en bedrijven wereldwijd serieus rekening met dit risico.

Van mysterieuze inbraken bij watercentrales in Duitsland en Finland tot een digitale aanval op Israël waarbij chloordoseringen bijna werden gemanipuleerd – steeds vaker duiken berichten op over pogingen om onze watervoorziening te verstoren. Maar hoe reëel is die dreiging eigenlijk? En kunnen hackers echt zomaar het water uit onze kranen vergiftigen of laten opdrogen?

We spreken cybersecurity-expert Jos Wetzels, die uitlegt waarom juist waterbedrijven zo kwetsbaar zijn en waarom sabotage van drinkwater misschien wel meer over psychologische oorlogsvoering gaat dan over daadwerkelijke vergiftiging.

Presentatie: Annieke Kranenberg en Huib Modderkolk

Montage en redactie: Tiemen Hageman

Eindredactie: Corinne van Duin en Jasper Veenstra

Artwork: Matteo Bal

See omnystudio.com/listener for privacy information.

In deze aflevering belichten we een van de meest onzichtbare spelers in de hybride oorlog: de Chinese hackers. Af en toe komt er wel iets over Chinezen die spioneren in onze netwerken naar buiten. Maar wie zij zijn en hoe ze opereren, dat blijft eigenlijk altijd met mysteries omgeven.

Van militaire spionage tot het verzamelen van persoonsgegevens via hotelketens en medische instellingen – Chinese hackers zijn georganiseerd, geduldig en bijzonder effectief. Wie zijn die hackers? Wat zoeken ze in onze netwerken? En waarom blijven ze zo vaak onzichtbaar?

We horen onder meer hoe Nederlandse bedrijven als ASML, Philips en zelfs Defensie al slachtoffer werden. En we spreken cybersecurity-expert Erik de Jong, die waarschuwt: ‘We zien slechts het topje van het puntje van de ijsberg.’

Presentatie: Annieke Kranenberg en Huib Modderkolk

Montage en redactie: Tiemen Hageman

Eindredactie: Corinne van Duin en Jasper Veenstra

Artwork: Matteo Bal

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Het wordt de dodelijkste afdeling van de Russische militaire inlichtingendienst (GROe) genoemd: Unit 29155. Deze eenheid wordt in verband gebracht met vergiftigingen, moordaanslagen en sabotageacties in Europa, waaronder de aanslag met zenuwgas op de Russische dubbelspion Sergej Skripal in Engeland.

Unit 29155 is het meest tastbare bewijs van Poetins bereidheid om zijn politieke tegenstanders ook in het Westen uit te schakelen. Ook lijkt de eenheid betrokken bij het zogenaamde ‘Havana-syndroom’, waarbij Amerikaanse diplomaten en inlichtingenmedewerkers wereldwijd neurologische klachten opliepen na vermoedelijke aanvallen met een geheim wapen.

Het bestaan van de eenheid werd pas enkele jaren geleden publiek bekend. Huib belt in deze aflevering met de Bulgaarse journalist Christo Grozev, die Unit 29155 mede heeft ontmaskerd door hun methoden en acties gedetailleerd bloot te leggen. Ook in Nederland is er zorg over mogelijke activiteiten van de GROe, vooral gezien de recente waarschuwingen van de MIVD over Russische sabotagepogingen. Oud-AIVD’er Tim Bosch vertelt over de mogelijke risico’s rondom de komende NAVO-top in Den Haag.

Presentatie: Annieke Kranenberg en Huib Modderkolk

Montage en redactie: Tiemen Hageman

Eindredactie: Corinne van Duin en Jasper Veenstra

Artwork: Matteo Bal

See omnystudio.com/listener for privacy information.

In deze aflevering van Schaduwoorlog staat de toenemende problematiek van signaalverstoringen centraal, met name gps-jamming en -spoofing, in relatie tot geopolitieke spanningen.

Presentatoren Annieke Kranenberg en Huib Modderkolk analyseren hoe deze verstoringen, vaak gelinkt aan Russische activiteiten, de lucht- en scheepvaart beïnvloeden. Expert Barend Lubbers legt de technische aspecten van deze verstoringen uit en voormalig AIVD-medewerker Tim Bosch gaat in op de mogelijke actoren achter deze incidenten.

Hoewel de verstoringen momenteel vooral nevenschade van de oorlog in Oekraïne lijken te zijn en niet direct gericht tegen Europa, leven er wel zorgen over de potentiële risico’s van afhankelijkheid van satellietsystemen en over de noodzaak tot robuustere communicatiestructuren.

Presentatie: Annieke Kranenberg en Huib Modderkolk

Montage en redactie: Tiemen Hageman

Eindredactie: Corinne van Duin en Jasper Veenstra

Artwork: Matteo Bal

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Spionage, sabotage, beïnvloeding en cyberaanvallen: in de tweewekelijkse podcast ‘Schaduwoorlog’ duikt adjunct-hoofdredacteur van de Volkskrant Annieke Kranenberg met onderzoeksjournalist Huib Modderkolk in de wereld van hybride oorlogsvoering.

Want terwijl in Oekraïne een loopgravenoorlog wordt uitgevochten met tanks, artillerie en lange-afstandswapens, ligt zonder dat we het doorhebben ook de rest van Europa onder vuur. Wat is het doel van hybride oorlogsvoering? Hoe gróót is de dreiging precies? En wat merken we van deze cyberoorlog, wat blijft er onder de radar?

In de eerste aflevering van Schaduwoorlog gaan Huib en Annieke dieper in op Russische sabotage-acties, die in toenemende mate in heel Europa worden gepleegd. Van ontploffende postpakjes tot ransomware: vaak blijkt er een Russische hand achter te zitten. Maar wie geeft hiertoe precies de opdracht? En wanneer stuitte Huib voor het eerst op zo’n Russische sabotage-actie?

Presentatie: Annieke Kranenberg en Huib Modderkolk

Montage en redactie: Tiemen Hageman

Redactie: Corinne van Duin en Jasper Veenstra

Artwork: Matteo Bal

See omnystudio.com/listener for privacy information.