Chào mừng quý vị và các bạn đã quay trở lại với podcast của Bệnh viện Mắt Sài Gòn Biên Hòa. Trong số phát sóng hôm nay, chúng ta sẽ cùng nhau tìm hiểu về một thuật ngữ mà có lẽ ai trong chúng ta cũng đã từng nghe qua – đó là “đi ốp”. Bạn đã bao giờ nghe ai đó nói rằng “mình đi ốp 3 độ”, hay “bé nhà mình đi ốp rồi”, nhưng lại không thật sự hiểu rõ đi ốp là gì? Vậy thì đừng bỏ lỡ nội dung ngày hôm nay nhé!

“Đi ốp” là cách nói vui, mang tính dân gian, được người Việt sử dụng để chỉ những người phải đeo kính cận – tức là người bị cận thị. Thuật ngữ này bắt nguồn từ từ “Diop”, hay đầy đủ là “Diopter” – một đơn vị dùng để đo lường khúc xạ ánh sáng của mắt. Khi ai đó nói rằng mình “đi ốp 3 độ”, điều đó có nghĩa là mắt họ bị cận thị 3 Diop, tương đương với độ cận -3.00D. Trong chuyên môn nhãn khoa, Diop được dùng để xác định độ cong của thấu kính điều chỉnh thị lực. Nếu mắt bạn cần một thấu kính phân kỳ có độ cong là -2.00D để nhìn rõ vật ở xa, tức là bạn đang bị cận 2 độ. Càng nhiều Diop âm, mức độ cận càng nặng – và khi đó, mắt sẽ càng khó quan sát các vật ở khoảng cách xa mà không có sự hỗ trợ của kính.

Vậy làm sao để biết được mắt mình đang cận bao nhiêu Diop? Thông thường, bác sĩ sẽ thực hiện kiểm tra khúc xạ – tức là đo khả năng hội tụ ánh sáng của mắt – để xác định chính xác độ cận. Tuy nhiên, về nguyên lý cơ bản, độ cận còn có thể ước lượng bằng cách tính theo khoảng cách mà mắt nhìn rõ nhất. Ví dụ, nếu bạn chỉ nhìn rõ ở khoảng cách 0,33m thì độ cận tương ứng là khoảng -3.00D, bởi vì 1 chia cho 0,33 bằng 3.03. Công thức đơn giản là: Độ cận Diop = 1 chia cho khoảng cách nhìn rõ tính bằng mét. Dù vậy, các yếu tố như ánh sáng, độ tuổi và khả năng điều tiết của mắt cũng ảnh hưởng đến kết quả, nên bạn cần đo tại cơ sở chuyên khoa để có số liệu chính xác và đầy đủ.

Trong một số trường hợp, bạn có thể tự kiểm tra thị lực tại nhà để theo dõi sơ bộ. Cách đơn giản nhất là sử dụng bảng thị lực – hay còn gọi là bảng Snellen. Bạn chỉ cần in bảng này ra, treo ở khoảng cách từ 3 đến 5 mét, rồi bịt từng mắt và đọc các dòng chữ. Nếu bạn không thể đọc được những dòng ở dưới trong điều kiện đủ sáng, có thể bạn đã có dấu hiệu cận thị. Một phương án khác là sử dụng bộ kính mẫu thử có bán trên thị trường, bắt đầu từ độ nhẹ rồi tăng dần cho đến khi bạn thấy rõ. Tuy nhiên, những phương pháp này chỉ mang tính chất tham khảo và không thể thay thế cho thiết bị đo lường chuyên nghiệp.

Tại Bệnh viện Mắt Sài Gòn Biên Hòa, chúng tôi sử dụng hai phương pháp chính để đo độ cận. Thứ nhất là đo bằng máy điện tử – phương pháp phổ biến và hiện đại, có thể ghi lại chính xác độ cận và cả độ loạn thị nếu có. Sau khi đo bằng máy, bác sĩ sẽ tiếp tục kiểm tra bằng kính mẫu – tức là cho bạn thử từng cặp kính khác nhau để tìm ra độ kính phù hợp nhất với cảm nhận thật của mắt bạn. Sự kết hợp giữa hai phương pháp này giúp đảm bảo kết quả chính xác và mang lại cảm giác dễ chịu nhất khi đeo kính.